ŚLADEM PRZYGODY

Mołdawia

Dzień 1.

Kierujemy się na południe. Przekraczamy granicę polsko-słowacką w Barwinku, a potem słowacko-węgierską w miejscowości Pacin.
O godz. 17:40 czasu polskiego jesteśmy na granicy węgiersko-rumuńskiej, którą przekraczamy bezproblemowo.
Po drodze wspominamy jak jechaliśmy do Rumunii w 2021 roku. Wtedy z powodu obostrzeń i panującej pandemii w Słowacji oraz na Węgrzech dozwolony był jedynie ruch tranzytowy po określonych drogach. Podczas przejazdu można było się zatrzymywać jedynie na wyznaczonych stacjach benzynowych. Jechaliśmy wówczas non stop od Barwinka do granicy rumuńskiej.
Ponadto na przejściu granicznym straciliśmy około 2 godziny, bo dopiero od 1 stycznia 2025 roku zniesiono kontrole na granicach lądowych z Bułgarią i Rumunią. Na nocleg zatrzymujemy się w miejscowości Sighet Marmaroski, a sympatyczny gospodarz proponuje nam palinkę.

Dzień 2.

Nie dość, że źle ustawiliśmy budzik to przesunięcie czasowe o jedną godzinę (wjeżdżając do Rumunii zegarek trzeba przestawić o jedną godzinę do przodu) sprawia, że mamy jeszcze większe opóźnienie.

O 17:30 dojeżdżamy na granicę rumuńsko-mołdawską. Przejazd przez granicę zajmuje nam 80 minut. Pogranicznik pyta Marcina w jakim celu wjeżdżamy do kraju. Na odpowiedź: „żeby pozwiedzać” pada pytanie: "ale po co?"

Dwie godziny jazdy od granicy zatrzymujemy się na kempingu, gdzie akurat trwa impreza. Właścicielka mówi, że to "gender reveal". Dojazd do tego kempingu jest karkołomny, ale za to widoki na okolice piękne. Oprócz możliwości postawienia swojego namiotu, można także skorzystać z glampingu.

■ Lokalizacja Kemping Pe Toloaca

Na nocleg zatrzymali się jeszcze w tym miejscu rodzina z Włoch i para z Niemiec.
Denis z okolic Hamburga odwiedził do tej pory 56 państw. Tym razem motocyklem wyjechał z Niemiec, przejechał od polskiego wybrzeża do Zakopanego, a potem przez Rumunię do Mołdawii. W swoim podróżniczym portfolio ma też podróż motocyklem po Tajlandii i na Nordkapp oraz 7-krotną wizytę w Rosji. Raz przejechał Rosję od Mongolii na wschód motocyklem. Z odwiedzonych państw najbardziej podobał mu się Tadżykistan.
Rozmowy polsko-niemiecko-włosko-macedońskie toczyły się w plenerowej jadalni przy tradycyjnym mołdawskim daniu placinta i domowej roboty winie, które serwowała właścicielka Ana. Oprócz wymiany podróżniczych doświadczeń i pokazywaniu zdjęć z telefonów kto i gdzie był oraz co widział, dyskusja zeszła na obecną sytuację polityczną w Europie, a zwłaszcza w Mołdawii. Ana okazała się być bardzo proeuropejska i odważnie opowiadała nam o swoich poglądach. Kiedyś pracowała w Austrii. Przebiegła kilka maratonów. Denis utwierdzał nas w swoim przekonaniu, że „dobry człowiek to jest dobry człowiek, a zły człowiek to zły człowiek. Niezależnie od pochodzenia czy kraju, w którym żyje.”

Dzień 3.

Rano nikt na kempingu nie spieszył się ze wstawaniem. Po porannych rozmowach z nowymi znajomymi i wymianą informacji dotyczących dalszej drogi zrobiliśmy jeszcze wspólne zdjęcie. Zanim się ze wszystkimi pożegnaliśmy zastała nas godzina 11:00.

Na początek postanowiliśmy zobaczyć Orheiul Vechi - najcenniejszy mołdawski zabytek, kompleks archeologiczny z wykutymi w skałach monastyrami, który być może już niedługo znajdzie się na Listach Światowego Dziedzictwa UNESCO. Bilet wstępu - 20 lejów/osoba, parking - 30 lejów.

■ Lokalizacja Orheiul Vechi

Podążając ścieżką prowadzącą w górę mijamy charakterystyczny krzyż z XVIII w. Podobno życzenia, które się wypowie w jego pobliżu spełniają się. Każdy z turystów podchodzi indywidualnie do krzyża mając w myślach swoje życzenie. Tak samo robimy też my.
Naprzeciwko krzyża stoi dzwonnica. Pod dzwonnicą znajduje się monastyr Wniebowzięcia Matki Boskiej z XV w. (nazywany monastyr Pestera). Wejście do monastyru jest z drugiej strony, a do środka prowadzi wykuty tunel. Mieszka tu mnich, u którego można kupić różne dewocjonalia i pamiątki. Dalej jest wyjście na skalną półkę, z której rozciąga się widok na okolicę.
Wstępujemy jeszcze do Cerkwi Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny.

Z Cerkwi Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny schodzimy do miejscowości Butuceni, znanej z doskonale zachowanej tradycyjnej zabudowy i autentycznej atmosfery. W zabudowaniach Butuceni dominuje niebieski kolor i zdobione bramy. Spacerujemy uliczkami i zaglądamy do odnowionej chaty, która jest pewnego rodzaju skansenem.

Na obiad zatrzymujemy się w Eco Resort, o którym czytaliśmy na kilku blogach turystycznych. To restauracja urządzona w sielskim stylu i oferująca tradycyjną kuchnię mołdawską. Skosztujemy tu mamałygi (Mołdawia to kraj kukurydzy), placinte czy domowego wina. My zamawiamy mamałygę z owczym serem i śmietaną, do tego ziołową herbatę zaparzaną w czajniczku. Za obiad płacimy niecałe 20 zł na osobę.

Dzień 4.

Zwiedzamy Kiszyniów. Zaczynamy od wizyty w Centrum Informacji Turystycznej, gdzie otrzymujemy mapki z zaznaczonymi miejscami, które powinniśmy odwiedzić.

■ Lokalizacja Kiszyniów

Spacer po stolicy zajmuje nam cały dzień. Przed upałem chowamy się w cieniu licznych parków, które są pełne osób spędzających tu czas. Niewiarygodne, że ogromne miasto-stolica państwa może być aż tak zielona.
Kiszyniów to najbardziej zielona stolica europejska, czysta i bezpieczna, z pięknymi i ogromnymi parkami, w których znaleźć można klimatyczne kawiarenki. Najbardziej nastrojowa to Bonjour Cafe, w której zrobiliśmy przystanek na precle z różą i migdałami. W Bonjour Cafe można spędzić czas w uroczym wystroju przy melodiach francuskich piosenek, np. Edith Piaf.

■ Lokalizacja Kawiarenka Bonjour Cafe

W mieście znajduje się około 300 pomników. Zależy nam, żeby zobaczyć najmniejszy z nich, mierzący nieco ponad 10 cm „Mały Książę” oraz niespotykany pomnik Lenina.

■ Lokalizacja Pomik "Małego Księcia"

Najbardziej charakterystycznymi obiektami Kiszyniowa są Łuk Triumfalny i pomnik Stefana Wielkiego, który stoi przed wejściem do Parku Stefana cel Mare.

W mieście są też niedrogie i ciekawe muzea. Odwiedzamy Muzeum Etnografii i Historii Naturalnej (wstęp 10 zł), w którym najbardziej podoba nam się przestrzenna makieta pokazująca rzeźbę i ukształtowanie powierzchni całego kraju. Szybko odnajdujemy miejsca, w których już byliśmy.

Zaglądamy na Piata Centrala, który jest ogromnym placem targowym. W różnych przestrzeniach sprzedawane są tu odzież, owoce i warzywa, mięso i inne rzeczy. Przypomina nam to polskie targi z lat 90-tych. Gdy chcemy zakupić gronkę winogrona do degustacji to zostajemy nią poczęstowani przez sprzedającego.
Wstępujemy też po drobne zakupy do sklepu firmowego Bucuria. To największe przedsiębiorstwo w produkcji słodyczy w Mołdawii.

Wracając przechodzimy przez Ogród Botaniczny (wstęp 10 lejów). Gdy spacerujemy ścieżkami parku mija nas grupa biegaczy.
A gdzie zjeść w Kiszyniowie? Najbardziej popularna wśród turystów sieć restauracji to La Placinta.

Dzień 5.

Ruszamy do winiarni Cricova. Bilety rezerwowaliśmy na stronie https://cricova.md/en/excursii. Do wyboru są różne opcje. Można dołączyć do grupy z językiem rumuńskim, rosyjskim lub angielskim. Można wybrać samo zwiedzanie lub zwiedzanie z degustacją (a tych jest również kilka wariantów). W weekendy i w godzinach popołudniowych obowiązują wyższe ceny. Najtańsze bilety są dostępne od poniedziałku do piątku o godz. 10:00.

■ Lokalizacja Winiarnia Cricova

Parkujemy wzdłuż drogi prowadzącej do winnicy i z potwierdzeniem rezerwacji, którą otrzymaliśmy na maila idziemy do punktu informacji, gdzie za bilety płacimy kartą.
Przy informacji zbiera się całkiem spora grupa turystów. Po kolei wychodzi trzech przewodników, którzy zapraszają do swoich grup językowych.
Pani przewodnik mówiąca w języku angielskim informuje, że jej grupa ma zająć miejsca w meleksach numer 4 i 8 i przypomina, że w winnicy panuje temperatura 12 stopni, więc trzeba się cieplej ubrać. Wsiadamy do meleksu i wjeżdżając w podziemny tunel odczuwamy chłód, który jeszcze bardziej potęguje wiatr, gdy przemieszczamy się korytarzami.

W Cricova przechowywanych jest ok. 1,3 miliona butelek, w tym absolutne unikaty jak historyczne wino z 1902 roku „Jerusalem of Easter”.
Pierwszy przystanek to miejsce gdzie pracownice przekręcają butelki wina. Przewodniczka opowiada o całym procesie. Tłumaczy też, że pracują tu kobiety, ponieważ delikatniej obchodzą się z butelkami niż mężczyźni.

Przystanek drugi to sala kinowa, w której oglądamy film o Cricovej. Ale zanim rozpocznie się film to każdy z odwiedzających otrzymuje kieliszek wina musującego do degustacji.

Trzeci przystanek to część muzealna, gdzie możemy zobaczyć najstarszą przechowywaną butelkę wina. Są zdjęcia osób, które mają w tej winiarni swoje prywatne zbiory, m.in. Donald Tusk i Bronisław Komorowski. Są też nagrody, które otrzymała Cricova. Pani przewodnik oprowadza nas również po salach degustacyjnych.
Na koniec wycieczki jest jeszcze sklep, w którym można zakupić wina Cricova na pamiątkę lub jako prezent dla rodziny i znajomych.
Sama wycieczka jest bardzo atrakcyjna, jednak odbywa się bardzo szybko. Chętnie zostalibyśmy w niektórych miejscach dłużej, żeby dokładniej pooglądać ekspozycje, posłuchać Pani przewodnik albo zrobić zdjęcia.

Po wycieczce w winiarni mamy wolne popołudnie, które chcemy wykorzystać na odwiedzenie Saharny, żeby zobaczyć jeden z najważniejszych ośrodków pielgrzymek religijnych w Mołdawii.
Po drodze do Saharny zatrzymujemy się w przypadkowej piekarni Marcu Bakery. Kolejny raz jesteśmy zauroczeni mołdawską kawiarenką. Piękny kwiatowy wystrój i kelnerki ubrane w identyczne stroje, z kokardami na głowach tworzą klimat tego miejsca. Robimy krótki przystanek, żeby skosztować smakołyków wyglądających jak małe dzieła sztuki.

■ Lokalizacja Piekarnia Marcu Bakery

Na nocleg zatrzymujemy się w domu na wsi. Starsza właścicielka mówi w języku rumuńskim i hiszpańskim. Ale doskonale radzi sobie w rozmowie z nami za pomocą translatora w telefonie.
Zostawiamy swoje rzeczy i podjeżdżamy zobaczyć miejsce prawosławnych pielgrzymek w Saharnie. Kompleks klasztorny (składający się z XIII-wiecznego klasztoru jaskiniowego i Klasztoru Świętej Trójcy) oraz rezerwat przyrody zajmują powierzchnię 670 hektarów.

■ Lokalizacja Kompleks Saharna

Samochód stawiamy na małym parkingu obok świątyni. Mijamy główną bramę, za którą ukazuje nam się klasztorny ogród pełen różnobarwnych kwiatów i kilka klatek ze zwierzętami. Zaglądamy do cerkwi. Potem idziemy leśnym szlakiem zobaczyć skalny Klasztor Zwiastowania Najświętszej Marii Panny. Obok klasztoru zaglądamy jeszcze do budynku z basenem z uzdrawiającą wodą. A potem kierujemy się leśną ścieżką do wodospadu, który o tej porze roku wysechł. Nasza gospodyni przecież mówiła, że jest susza i mało wody we wsi.
Wspinamy sie też na wzgórze Girmindon. Znajduje się tu kapliczka Matki Boskiej i ślad, który podobno jest odciskiem stopy Maryi. Legenda głosi, że przed rozpoczęciem budowy świątyni, mnich modlił się do Boga o wskazanie miejsca, w którym miałaby ona powstać. Mnichowi ukazała się Matka Boska, która pokazała mu to konkretne miejsce zostawiając w kamieniu swój ślad stopy.

Wracamy do "Domu nad jeziorem". Właścicielka ma ogródek i kury, z okolicy słychać krowy i koguta. Na ścianach są powieszone wyszywane obrazy, które zostały własnoręcznie wykonane przez gospodynię.

■ Lokalizacja Noclegi Căsuţa de lângă Lac

Dzień 6.

Rano na werandzie czeka na nas śniadanie przygotowane przez gospodynię: naleśniki, jajka, pomidory, papryka, chleb i napar z pokrzywy do picia. W tym gospodarstwie czujemy się jak na wakacjach u cioci.
Żegnamy się z właścicielką i ruszamy w dalszą drogę. Dzisiaj chcemy wjechać do Nadniestrza.

Nadniestrze to separatystyczny region, który ogłosił niepodległość od Mołdawii w 1990 roku. Nieuznawany jest przez żadne państwo na świecie. Nie posiada ambasad i konsulatów, a polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych odradza podróże do tego regionu. Na blogach i forach są różne opinie. Jedni piszą, żeby jechać, inni żeby unikać. Niektórzy twierdzą, że lepiej pojechać marszrutką, inni żeby wynająć auto w Kiszyniowe lub pojechać taxi. My pojechaliśmy swoim samochodem.
Podczas wjazdu dostaje się kartę migracyjną określającą możliwy czas pobytu i wykupuje winietę za 80 lejów. My określamy czas pobytu na 24 godziny, taki czas zostaje nam wbity na karcie. Karty nie można zgubić bo należy oddać ją podczas wyjazdu.
Nadniestrze ma swoją walutę (ruble) i tablice rejestracyjne. Stacjonują tu wojska rosyjskie.
Stolicą jest Tyraspol, w którym można znaleźć pomniki Lenina, flagi rosyjskie czy flagi z sierpem i młotem. Wszystkie stacje i sklepy są marki Sheriff, których właścicielem jest lokalny oligarcha. Nawet lokalny klub sportowy nosi nazwę Sheriff Tyraspol.

■ Lokalizacja Tyraspol

Na zwiedzanie Nadniestrza można się umówić z mieszkającym tam panem Rostyslavem, który jest znany wśród Polaków odwiedzających Nadniestrze i biegle posługuje się językiem polskim. I właśnie z panem Rotyslavem spotkała nas pierwsza miła sytuacja. Akurat, gdy zastanawiamy się czy nie parkujemy na zakazie, natykamy się na wspomnianego przewodnika. Poznajemy go ze zdjęcia na facebooku. Oprowadza właśnie po Tyraspolu małżeństwo z Polski. Zapytany o to czy można w tym miejscu parkować, od razu przechodzi do tego co zobaczyć, którą drogą najlepiej jechać i co kupić na pamiątkę w Sheriffie.

Druga miła sytuacja spotyka nas, gdy jedziemy po Tyraspolu autem, a za nami jedzie bus. Kierowca miga światłami i każe zjechać na pobocze. W końcu pokazuje na lampion do biegów na orientację przyczepiony do przedniego lusterka (wszyscy orientaliści mają taki znak rozpoznawczy) i mówi: "jedna sekta". W sierpniu przyszłego roku w Rzeszowie odbywać się będą Mistrzostwa Świata Masters w BnO, w których udział weźmie kilka tysięcy zawodników z całego świata.
Olga i Andriej jadący tym busem, widząc Polaków, zatrzymali nas żeby wypytać jak wygląda teren zawodów (czy są skały i duże przewyższenia). Sami są zaskoczeni, że spotkali Marcina z okolic Rzeszowa, którego klub jest głównym organizatorem mistrzostw i mogą zasięgnąć informacji z pierwszej ręki. Na pożegnanie zabierają garść krówek z Polski i mówią, że widzimy się za rok w Rzeszowie.
Pobyt w Nadniestrzu zajmuje nam kilka godzin. Byliśmy tam od godz. 12:00 do 16:30. Jeśli ktoś dociekliwy chciałby dokładnie zwiedzić to miejsce to trzeba zostać na dłużej i najlepiej skorzystać z usług przewodnika. Nam wystarcza na spacer po Tyraspolu. Na koniec wybieramy się na zakupy, oczywiście do Sheriffa, żeby wydać zamienione w kantorze ruble. Oprócz produktów spożywczych z Polski rzucają nam się w oczy pamiątkowe magnesy z oligarchami rosyjskimi. Na pamiątkę kupujemy sobie flaszeczkę Kvinta z miejscowej fabryki.

Wyjazd przez granicę w drodze powrotnej również przebiega bezproblemowo. Chociaż rzucone na odchodne przez pogranicznika: „Good Luck” sprawia, że Marcin truchleje na chwilę zastanawiając się czy potrzeba nam szczęścia, żeby z Nadniestrza się wydostać. Ale… nie takie straszne to Nadniestrze jak je niektórzy opisują.

Następnego dnia mamy wykupione bilety do winiarni Mileci Misti. Dlatego podjeżdżamy do tej miejscowości i rezerwujemy przypadkowy nocleg, który znajdujemy na Google.

■ Lokalizacja Noclegi Beciul Vechi

Od właścicielki dostajemy na powitanie winogrona i brzoskwinie.
Rodzina oprowadza nas po domostwie. Ma 4 hektary winogron i swoją manufakturę wina. To już 5. pokolenie, które się tym zajmuje. Gospodyni częstuje nas trunkiem własnej roboty i dostajemy do degustacji butelkę domowego wina.

Dzień 7.

Rano czeka na nas przygotowane prze gospodynię śniadanie - tak duże, że część zapakowaliśmy sobie na drogę. Kupujemy od właścicielki 2 butelki wina (za jedną butelkę płacimy 2,5 zł).

A po obfitym śniadaniu jedziemy do Milesti Mici. Bilety rezerwowaliśmy wcześniej poprzez stronę www.milestii-mici.md/en. Podobnie jak w przypadku Cricova, tu również jest kilka opcji do wyboru. Milesti Mici jest największa na świecie, co powierdza certyfikat wpisania do Księgi Rekordów Guinessa. Całkowita długość korytarzy Milesti Mici wynosi ponad 200 km z czego 55 km jest wykorzystywanych. Przypomina podziemne miasto, w którym ulice noszą nazwę szczepów winorośli. Znajduje się tu kolekcja licząca półtora miliona butelek wina.

■ Lokalizacja Winiarnia Milesti Mici

Na terenie kompleksu stoją dwie instagramowe fontanny, z których płynie białe i czerwone wino (a tak naprawdę zabarwiona woda). Milesti Mici zwiedza się meleksami zatrzymując się w kilku punktach, po których oprowadza przewodnik. Pani przewodnik opowiada różne ciekawostki, np. że wielkie beczki po winie czyszczą niskie i drobne kobietki, które wchodzą do środka. Tempo zwiedzania odpowiada nam bardziej niż w Cricova. Jest więcej czasu, żeby sobie chociażby pooglądać pokryte grubą warstwą kurzu leżakujące zbiory butelek.
Na koniec wizyty dostajemy po butelce wina. Reszta grupy udaje się na degustację, a my po wpisaniu się do pamiątkowej księgi, ruszamy w stronę Polski.

W drodze powrotnej postanawiamy zdobyć najwyższy szczyt Mołdawii. Dealul Bălăneşti ma wysokość 430 m n.p.m. i należy do Korony Gór Europy.

■ Lokalizacja Szczyt Dealul Bălăneşti

Samochód zostawiamy pod sklepem i ruszamy na pieszą wędrówkę. Najpierw drogą przez wieś, a potem przez las i pola. Po drodze mijamy studnię. Szczyt jest płaski i przypomina nam raczej spacer niż trudną wspinaczkę. Wchodzimy jeszcze na drewnianą wieżę widokową by być w jak najwyższym miejscu. Tuż obok powiewa mołdawska flaga.

Tego samego dnia opuszczamy Mołdawię. Wyjazd z kraju jest łatwy, ale wjazd do Rumunii przysparza nam nerwów. Na granicy rumuńskiej mamy wyciągnąć z samochodu wszystkie bagaże i przeszukiwane są nasze torby. Ale w końcu wracamy na teren Unii Europejskiej.

Dzień 8.

Po noclegu w Rumunii spędzamy cały dzień w samochodzie, żeby wieczorem wrócić do domu.

Mołdawia to najmniej odwiedzany przez turystów kraj w Europie, ale staje się coraz bardziej popularny wśród Polaków, ponieważ od niedawna uruchomione zostały nowe połączenia lotnicze z Polski do Kiszyniowa. Kraj jest tani, a ludzie bardzo gościnni.
Mołdawia to kraj studni. Spotkaliśmy wiele na naszych drogach. Uroczo pomalowane, bogato zdobione, udekorowane, otoczone altanką, są ozdobą tego kraju. Nie trzeba ich specjalnie szukać, bo można się na nie natknąć w każdym miejscu. Każdy może zaczerpnąć z nich wodę. Czytaliśmy gdzieś, że były one „odpowiednikiem” stacji benzynowych dla osób podróżujących wozami konnymi.
Poza miastami, towarzyszył nam krajobraz, którego wzgórza porastają winorośle, słoneczniki i kukurydza, a wzdłuż dróg rosną orzechy.
Wróciliśmy z kolejną naklejką na szybie samochodu i z poczuciem, że doświadczyliśmy czegoś ważnego obserwując kontrast pomiędzy proeuropejską Mołdawią i prorosyjskim Nadniestrzem. Zastanawiamy się jakie losy czekają Mołdawię, chociażby podczas nadchodzących wyborów prezydenckich i jak będzie wyglądać Mołdawia za kilkanaście lat.

Powrót na stronę główną